Επιστολή στους Γονείς και Κηδεμόνες του 1ου Γυμνασίου Εχεδώρου

 Aπο τον Διευθυντή κ. Χρήστο Β. Μπαμπάτσικο

Αγαπητοί γονείς/κηδεμόνες

Αύριο θα πάρετε τους βαθμούς των παιδιών σας.  Ως Διευθυντής αισθάνομαι την ανάγκη να απευθυνθώ σε εσάς και να εκφράσω κάποιες απόψεις, σκέψεις, παρατηρήσεις και (επιτρέψτε) «συμβουλές» σε αρκετά μάλιστα προσωπικό ύφος.  Το προσωπικό ύφος έχει να κάνει με την εγγύτητα που θα ήθελα να νοιώσω μαζί σας.

Για κάποιους από εσάς ίσως να μην έχουν αξία κάποιες «συμβουλές».  Πιθανόν να τα κάνετε όλα «τέλεια».  «Τέλεια»;  Υπάρχει τέτοιο πράγμα; Όχι δεν υπάρχει, αλλά τα κάνετε όσο μπορείτε καλύτερα! Με τα λαθάκια που κάνει  κάθε άνθρωπος, μέσα από τις καθημε­ρινές δυσκολίες της ζωής μας.  Τα παρακάτω ίσως τα έχετε σκεφτεί, τα έχετε επεξεργαστεί,  πήρατε τις «σωστές» αποφάσεις και ενεργείτε προς την σωστή κατεύθυνση.  Σε εσάς ίσως χρησιμεύσει να μάθετε τις απόψεις του διευθυντή του σχολείου.  Ο σκοπός μου είναι να αναφέρω κάποιες γενικά χαρακτηριστικές συμπεριφορές, κάποια λάθη που απαντώνται συχνά όπως εμείς οι εκπαιδευτικοί τα βλέπουμε…   Θα ήθελα παρακάτω να κάνω κάποιες παρατηρήσεις που ίσως να βοηθήσουν κάποιους!

Το κυνηγητό (και το άγχος) του 20.  Κάποιες γενικές αρχές.

Ένα φαινόμενο που συναντάμε αρκετά συχνά είναι να παραπονιέται ένας γονέας γιατί το παιδί του πήρε 18 ή 19 και όχι 20!   Ή μια άλλη περίπτωση: «αφού στα άλλα μαθήματα έχει 20 γιατί όχι και στην Γυμναστική ή Καλλιτεχνικά αφού είναι “δευτερεύοντα” μαθήματα»;

Κατ΄αρχάς, δεν υπάρχουν πρωτεύοντα και δευτερεύοντα μαθήματα.  Το κάθε μάθημα έχει την ιδιαίτερη αξία του.  Κατά τη γνώμη μου (είμαι Χημικός) «όλα είναι Χημεία», όπως είπε ήδη πριν από αιώνες ο Jan Baptist van Helmont  (1579–1644), αλλά θα ήταν ανόητο εκ μέρους μου να μην αναγνωρίζω την αξία των άλλων μαθημάτων πέρα από τις Φυσικές Επιστήμες, όπως της Γλώσσας, των Μαθηματικών, της Τεχνολογίας, της Φυσικής Αγωγής κ.α. Πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε η Τέχνη στην ιστορία της ανθρωπότητας!   Επίσης, με ποια λογική, επειδή θα βάλω σε κάποιον 20, θα πρέπει να πάρει και στη Μουσική, για παράδειγμα, 20; 

Φυσικά υπάρχει πιθανότητα να διαφωνείτε γιατί κάποιος εκπαιδευτικός έβαλε στο παιδί σας 19, ενώ θα έπρεπε να του βάλει 20.   Μα ο κάθε εκπαιδευτικός έχει τη δική του άποψη, η οποία στηρίζεται στα διαγωνίσματα, τα τεστ, τη συνολική συμμετοχή του μαθητή στη μαθησιακή διδασκαλία (τα ερωτήματα που θέτει, οι απαντήσεις που δίνει, η συμβολή του στη μελέτη ενός θέματος μέσα στην τάξη, η συνεργασία του με συμμαθητές, η επιμέλεια στην εκτέλεση των εργασιών που του ανατίθενται), από την οποία ο εκπαιδευ­τικός σχηματίζει εικόνα για τις γνώσεις, την κατανόηση εννοιών και φαινομένων, τις δεξιότητες επίλυσης προβλήματος, τις επικοινωνιακές δεξιότητες, την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα κτλ.  Πάλι προσωπικά θα μιλήσω:  Σε άλλο σχολείο που υπηρετούσα, μια μητέρα διαμαρτυρόταν έντονα γιατί στο παιδί είχα βάλει 19 ενώ «άξιζε» για 20, όπως αυτή ήταν σίγουρη.  Της πρότεινα λοιπόν να γράψουμε κάτω από τον έλεγχο ότι κατά τη γνώμη του καθηγητή το παιδί της απέδωσε για 19, ενώ για τη μητέρα 20 ή ακόμα και 21 όπως αυτή νομίζει!  Ο κάθε καθηγητής κρίνει με τα στοιχεία που έχει, και φυσικά αναλαμβάνει την ευθύνη γι αυτό.  Εδώ θα πρέπει να επισημάνω τις επιπτώσεις που έχει στο παιδί η αποδόμηση του καθηγητή.  Η αμφισβήτηση του καθηγητή από τον γονέα (μπροστά στο παιδί), κάνει κακό κυρίως στο παιδί.  Θεωρώ ότι θα ήταν καλύτερο να πείτε στο παιδί σας ότι σύμφωνα με τα κριτήρια του εκπαιδευτικού, αυτός ήταν ο βαθμός που απέδωσε στο χρονικό αυτό διάστημα και είναι μια ευκαιρία να σκεφτεί το παιδί σας τί θα πρέπει να κάνει, για να βελτιώσει τη συνολική εικόνα του και να πάρει το βαθμό που επιθυμεί.

Αποφεύγω συνειδητά να πω «αυτό που του αξίζει».  Το να πούμε σε ένα παιδί «αξίζεις γι΄αυτό» ή ακόμα και σε έναν ενήλικα, νομίζω ότι μόνο κακό του κάνουμε.  Ο κάθε άνθρωπος, ειδικότερα ένα παιδί, έχει τεράστιες δυνατότητες που δεν τις γνωρίζει ούτε ο ίδιος.  Χρειάζεται κόπο και προσπάθεια για να τις ανακαλύψει.  Αυτό ίσως που θα πρέπει να λέμε στο παιδί είναι: «αυτό απέδωσες αυτό το χρονικό διάστημα, με αυτήν την προσπάθεια που κατέβαλες! Αν διορθώσεις μερικά πράγματα π.χ. στον τρόπο μελέτης, αν προσπαθήσεις ίσως περισσότερο, θα έχεις καλύτερα αποτελέσματα».  Κι εμείς οι εκπαι­δευτικοί όταν λέμε κάποιες φορές «άξιζε γι΄αυτό», σίγουρα εννοούμε ότι «απέδωσε γι΄αυτό».  Θεωρώ ότι η διευκρίνηση αυτή είναι σημαντική, γιατί μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση στον ψυχισμό του παιδιού.  Έτσι, οι βαθμοί που πήραν τα παιδιά σας ανταποκρί­νονται σε γενικές γραμμές στο τί έχει αποδώσει το παιδί σας και όχι το τί «αξίζει» στην πραγματικότητα.  Ένα παιδί μπορεί να κάνει θαύματα …  Δεν λέμε ποτέ «είσαι του τάδε βαθμού» .  Το σωστό είναι : έχεις καταβάλει για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τόση προσπάθεια και η απόδοσή σου αντιπροσωπεύεται σ’αυτόν τον βαθμό.

Κι έρχομαι σε κάτι πολύ σημαντικό. Πώς ένα παιδί, πώς ένας άνθρωπος μπορεί να έχει σε όλα 20 (που δυστυχώς συμβαίνει συχνά τα τελευταία χρόνια), και ποιες οι επιπτώσεις σε ένα παιδί το κυνήγι του απόλυτου σε όλα;

Οι κοινωνικές αιτίες που οδήγησαν την εκπαίδευσή μας στην βαθμοθηρία, στην παπαγα­λία, στον «πληθωρισμό των αριστούχων» είναι αρκετές και δεν είναι θέμα για ανάλυση εδώ.   Θα θίξω όμως την ουσία του «άριστου».  Δεν είναι δυνατόν ένα παιδί
(και οποιοσδήποτε άνθρωπος), να είναι άριστο σε όλα. Άριστες μουσικές ικανότητες και γνώσεις, άριστο στις γλώσσες (ελληνική και ξένες), άριστο στη ζωγραφική, στην γυμναστική, στα μαθηματικά, στις φυσικές επιστήμες! Είναι αδύνατον! Γιατί όμως αυτό συμβαίνει συχνά τα τελευταία χρόνια;  Και σε τί βοηθά στο παιδί;

Το παιδί κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να δει τί περισσότερο το ενδιαφέρει για να ασχοληθεί με αυτό στη ζωή του.  Με τη Μουσική; Με τη ζωγραφική; Επιθυμεί να γίνει μηχανικός, ερευνητής, δάσκαλος, αγρότης, να εργαστεί στον τομέα υγείας;…. Κι αργότερα να δώσει όλες τις δυνάμεις του για να πετύχει στον τομέα αυτό.  Ως τότε, θα πρέπει να πάρει βάσεις στα μαθήματα που θα του χρειαστούν, και να ξέρετε, όλα τα μαθήματα πιθανόν να του χρειαστούν.  Δεν νοείται ένας φιλόλογος να μην έχει γνώσεις φυσικών επιστημών, πληροφορικής.  Πώς θα διδάξει φιλοσοφία, όταν δεν γνωρίζει βιολογία, φυσική κ.α., γνώσεις που απαιτούνται στη σύγχρονη φιλοσοφία.   Δεν νοείται ένας που ασχολείται με φυσικές επιστήμες να μην έχει καλές γνώσεις ελληνικής γλώσσας και φυσικά ξένων γλωσσών.  Πληροφορική,  Τεχνολογία, Τέχνη…. όσα περισσότερα γνωρίζει κάποιος, τόσο πιο ολοκληρωμένος είναι, πέρα από το ότι έχει περισσότερες πιθανότητες να βρει δουλειά σε ένα κράτος που στηρίζεται στην αξιοκρατία (ας μη μου πει κάποιος, σας παρακαλώ, ότι θα θέλει μόνο «μέσον», αν είναι έτσι, ας μη μάθει καθόλου γράμματα, απλά δεν θα μπορεί να σταθεί ποτέ σε μια αξιόλογη παρέα σε μια αξιοκρατική κοινωνία). Χρειάζονται λοιπόν όλα τα μαθήματα. Και να έχει βάσεις στις οποίες θα στηριχθεί αργότερα.  Αλλά σε όλα άριστος;

Νομίζετε ότι οι νομπελίστες ήταν άριστοι σε όλα τα μαθήματα;  Σας πληροφορώ ότι δεν ήταν.  Κάποιοι δεν αρίστευαν ούτε στα μαθήματα στα οποία αργότερα διέπρεψαν. Το ζήτημα είναι να αγαπήσουν αυτό με το οποία αργότερα θα ασχοληθούν.  Ακόμα κι ας μην αριστεύσουν στο μάθημα αυτό.

Το επαναλαμβάνω κι ας θεωρηθώ κάπως ανιαρός.  Σημαίνει ότι το θεωρώ πολύ σημαντικό.  Ένα παιδί δεν μπορεί να είναι άριστο σε όλα.  Και θέλει κι ελεύθερο χρόνο.  Να παίξει, να αφιερώσει χρόνο με τους φίλους, γιατί όχι ίσως και να ερωτευτεί! Θυμηθείτε λίγο όταν εσείς ήσασταν στην ηλικία αυτή.  Και ένα άλλο σημαντικό: να κρατήσει δυνάμεις.  Λύκειο, Πανεπιστήμιο, Μεταπτυχιακά, ίσως διδακτορικό, ίσως μεταδιδακτορικό, ίσως έρευνα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα παιδιών που ξόδεψαν όλες τις δυνάμεις τους πρόωρα και «κάηκαν».

Φυσικά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το άγχος που δημιουργούμε στο παιδί, όταν του ζητάμε να έχει σε όλα άριστα.  Αν έρθει μόνο του άριστα, καλώς να έρθει. 

Πάλι προσωπικά θα μιλήσω: πέρασα δύο φορές στο Πανεπιστήμιο (Μαθηματικό και Χημικό), έκανα διδακτορικό, έγραψα δύο επιστημονικά βιβλία, στα 49 μου πήγα να μάθω Γερμανικά.  Στο σχολείο ήμουν «καλός μαθητής», διάβαζα, αλλά δεν αρίστευα.  Εξάλλου τότε λίγοι αρίστευαν.

Συνοψίζοντας, στόχος ενός γυμνασίου σε γενικές γραμμές είναι,  ένα παιδί στο γυμνάσιο

·         να ανιχνεύσει τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις του

·         να πάρει τις απαραίτητες γνώσεις και να μην αφήσει «κενά» σε μαθήματα που είναι κλιμακωτά

·         Να περάσει ευτυχισμένα τα μαθητικά του χρόνια αναζητώντας την ταυτότητά του

Εσείς; Εμείς;

Αλλά εσείς θα πρέπει να είστε δίπλα του, να το συμβουλεύετε, να το ακούτε, να είστε αρωγός στις προσπάθειές του.

Κι εμείς βέβαια!

Όταν τα αποτελέσματα είναι πολύ μακριά από τα αναμενόμενα από εσάς και το επόμενο βήμα είναι: Από τώρα και στο εξής θα δούμε, «κομμένο αυτό, κομμένο εκείνο, όχι στις εξόδους κ.α.». Πόσο είναι σωστό αυτό;

Φοβάμαι ότι εδώ υπάρχει πιθανότητα να γίνουν πολλά λάθη.  Αυτό που κάνει εντύπωση στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι γονείς δεν ήξεραν τόσο καιρό τί συμβαίνει!  Θα πείτε, η καθημερινότητα με τα τόσα προβλήματα δεν μας άφησε να το δούμε.  Τα παιδιά μας έλεγαν ότι διαβάζουν, κι εμείς είμασταν ήσυχοι.

Και τώρα; Με τιμωρίες και αυστηρούς περιορισμούς θα αντιστρέψετε το κλίμα;

Και τί θα προτείνετε; θα μπορούσε να πει κανείς.

Συζήτηση, αφουγκρασμός και κατανόηση του τί συμβαίνει στο παιδί σας.  Όχι σκέτες συμβουλές. Αν αρχίσετε για παράδειγμα να το συμβουλεύετε χωρίς σταματημό, φοβάμαι ότι θα έχετε αμυδρά αποτελέσματα ίσως και αρνητικά, καθώς αυτή η ηλικία είναι η ηλικία της αντίδρασης.  Όταν λέω συζήτηση με το παιδί σας, εννοώ ακούστε το με προσοχή, μάθετε τις ανησυχίες του, τους προβληματισμούς του, θέστε του κατάλληλα ερωτήματα:
και τώρα τί θα κάνεις; και μετά; νομίζεις ότι με τον τρόπο αυτόν θα ξεπεράσεις το … Τί θέλεις από τη ζωή σου; Δεν θα ζούμε εμείς αιώνια …. Τι θα κάνεις;

Το ζήτημα είναι να πεισθεί το παιδί και να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν. Περαιτέρω λύσεις θα βρεθούν.  Αν το παιδί έχει κενά, μπορεί να πάει να παρακολουθήσει μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας που λειτουργούν στο σχολείο μας και είναι δωρεάν. Αν υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες θα πρέπει να παρακολουθήσει τα τμήματα ένταξης που λειτουργούν στο σχολείο μας.  Ειδικά φέτος λειτουργούν οι υποστηρικτικές δομές στο σχολείο μας.  Στην ενισχυτική διδασκαλία έρχονται μαθήτριες από τα Διαβατά και τη Μαγνησία, γιατί να μην έρχονται τα παιδιά της Σίνδου που έχουν ανάγκη;

Πώς θα μπορούσε άραγε να ερμηνευτεί το φαινόμενο, ένα παιδί να παρακολουθεί κάποια χρόνια φροντιστήριο Αγγλικών, να διδάσκεται στο σχολείο Αγγλικά και, αν θέλει, να πηγαίνει και στην Ενισχυτική και, παρόλα, αυτά να μην μπορεί να αρθρώσει μια πρόταση στα Αγγλικά; πάντως όχι με την εξήγηση «το παιδί δεν τα παίρνει»!

Το ζήτημα είναι λοιπόν το παιδί να πεισθεί και να αναλάβει τις ευθύνες του.  Ο γονιός από τη μεριά του να βρίσκεται δίπλα του, να συζητά, να ακούει.  Διακριτικός έλεγχος σε όλα, όρια, στόχοι.  Προσοχή: όχι ασφυκτικός έλεγχος! Υπάρχει πιθανότητα το παιδί να αντιδράσει αρνητικά.

Όταν ο εκπαιδευτικός σας αναφέρει κάποια περίεργη συμπεριφορά, κάποιο πρόβλημα κατά την γνώμη του, εσείς πώς αντιδράτε;

Αν κάποιος εκπαιδευτικός είπε κάτι για το παιδί σας, για μια μη δέουσα συμπεριφορά του παιδιού σας, κάποια περισσότερο από το πρέπον αντίδραση του παιδιού σας (πέρα από την αντίδραση ως εφήβου), να το θεωρήσετε ως «ευλογία»∙ σας  έδωσε  μια πληροφορία  πολύ χρήσιμη σε εσάς.  Αφού έχετε αυτήν την πληροφορία, θα πρέπει να την επεξεργαστείτε και να αντιδράσετε μετά από ώριμη σκέψη.  Αν δεν γνωρίζατε αυτήν την πληροφορία, αν δεν σας την μετέφερε ο εκπαιδευτικός (θα μπορούσε να γίνει αυτό), δεν θα μπορούσατε να ενεργήσετε σωστά, αν εδώ που τα λέμε, θα έπρεπε ίσως να είχατε ήδη αφουγκραστεί το παιδί σας… Ρίχνουμε ευθύνες σε εσάς; όχι δεν είναι ο στόχος μου, εξάλλου καταλαβαί­νου­με την δυσκολία του να είναι κανείς γονέας.  Απλώς σας λέω ότι είναι καλό να ακούσετε τον εκπαιδευτικό, να τον ευχαριστήσετε (τουλάχιστον από μέσα σας) και μαζί με αυτόν, αν επιθυμείτε, ή με τη βοήθεια κάποιου άλλου, να χαράξετε μια γραμμή για να αντιμετωπί­σετε το «πρόβλημα» που πιθανόν να μην είναι πολύ μεγάλο, αλλά μπορεί και να είναι, και αν δεν αντιμετωπιστεί να γίνει πολύ μεγαλύτερο.

Τέλος ως επιστέγασμα:  Αυτό που χρειάζεται περισσότερο ένα παιδί (κι όχι μόνο ένα παιδί) είναι να του δείχνετε την αγάπη σας.  Είναι ότι καλύτερο θα μπορούσατε να του δώσετε.

Αυτές ήταν κάποιες απόψεις που ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σας.  Δεν διεκδικώ το αλάθητο.  Το σίγουρο είναι όμως ότι τις έχω δουλέψει μέσα μου για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Με εκτίμηση στο ρόλο του γονέα και κηδεμόνα που κοπιάζει για ένα καλύτερο μέλλον του παιδιού του

Δρ. Χρήστος Β. Μπαμπάτσικος